159- Amelde Fıkhı Ekber Ders 159

 AMELDE FIKHI EKBER DERS 159

Çok kıymetli ve muhterem izleyenlerimiz; dersimiz Amelde Fıkhı Ekber’den keşif notlarıdır. Bütün mezheplerimizin sizlere her konuda görüşlerini ve her konuda o görüşlerden size keşif notları her konuda vermeye devam ediyoruz. İnşallah şimdi konumuz talaktır talak biliyorsunuz fesih ayrılığı buna fulde denmektedir. Yine ayrılıktır, Türkçesi talakla maksat kadının erkek tarafından boşanmasıdır. Malikiler 15 çeşit olduğunu söylerler. Talak ila, lian, irtidat yine malik olması zarar vermek yine hakemlerin eşleri ayırması ihtilafa düşmeleri zifaftan önceki durum kocada cinnet cüzzam ve alaca hastalığı gibi ulvi gibi bir kusur bulunması nafakayı ve Mehri temin edememesi aldatma kaybolma cariyenin Azad olması ve hür hanımı üzerine cariyeyle evlenmesi gibi bu çeşitli ayrılık sebepleridir. Talakta bunlardan birisidir burada talak ile fesih arasında da kıymetli âlimlerimiz görüş zenginliğiyle görüşlerini beyan etmişlerdir. Hakiki hakikatleri bakımından farklıdır yani talak ile fesih. Fesih helal olmayı kaldırmaktadır. Talak ise akdi sona erdirmektir. Helallik ise anca 3 talaktan sonra ortadan kalkar. Yani bir kadın kocasına ne zaman haram olur 3 talakla boşandıktan sonra artık o kadın o erkeğe kocasına haram olur. Sebepleri bakımından bunlar farklıdırlar hakikatleri bakımından farklı oldukları gibi sebepleri bakımından da farklıdırlar hanımın dinden çıkması kocanın hanımının annesi veya kızı ile ilişkide bulunması veya hanımın kocasının babası veya oğlu ile ilişkide bulunması gibi hallerdir.  Bunlar akitten sonra meydana gelen durumlardır.  Buluğa erdikten sonra nikâhı devam ettirip ettirmemekte serbest olması dengi olmayan biriyle nikâhlanan veya Hanefi Uleması Mehri misilden daha az bir mehille evlenen kadının velilerin akdi devam ettirip ettirmemek de serbest olmaları gibi bu gibi hallerde nikâh akdi mülzim yani bağlayıcı değildir.  Akitle beraber bulunulan durumlara misal ise henüz buluğa ermeden nikâhlanan karı kocanın buluğa erdikten sonra nikâhı devam ettirip ettirmemek serbest olmaları.

Dakika 5:02

Buda onlardan biridir talak ise sahih ve lazım bağlayıcı bir akitten sonra kocanın haklarındandır.  Neticeleri bakımından da farklıdırlar zifaftan önce verilen talak ise akit esnasında söylenen mehrin yarısının verilmesini icap ettirir böyle bir nehir konuşulmamışsa muta alma hakkı doğar. Fesih ne zaman talak olur? Ayrılma ne zaman? Fesih ne zaman talak olur? Bu konuda da çok kıymetli âlimlerimiz çok kıymetli keşifler yapmışlardır. Hanefi Uleması bakın neler söylediler. Kocası Müslüman olduktan sonra müşrik hanımının Müslüman olmaması sebebiyle hâkiminin karı kocayı ayırması fesihtir.  Müşrik kadınının nikâhı altında bulunması caiz değildir. Kimin? Müslümanın nikâhında müşrik kadın bulunamaz kadının sebep olduğu bir ayrılma da talak olmaz çünkü işe kadın sebep olmaktadır ayrılmayı kadın istemektedir. Kârı kocadan birinin dinden çıkmış olması gerekir. Yani İslam dininden o zaman ne olur? Yine nikâh fesih olur ülkelerinin farklı olması Hanefi Ulemasının dışında diğer âlimlerimiz ülke farkından dolayı ayrılık vaki olmaz.  Buluğa erdiğinde tercihi mahkeme kararıyla olur buda kusurdan dolayı mahkeme yoluyla verilmiş bir talak sebebiyle ayrılmadır. Azad olma tercihi tercih etme hakkıdır. Talak olmaz. Muhayyere talakı hakkı talak hakkı kendisine devredilirse talak verebilir. Dengi olmadığı veya Mehir noksan olduğu için vaki olan ayrılma fesihtir.  Buluğ tercihi mahkeme tarafında yapılır. Koca tarafından gelen, bütün ayrılmalar her çeşidiyle talaktır. Hülle bu cümledendir. Ebu Hanefi ve Muhammed’e göre kadın tarafından gelen bir sebeple meydana gelen her ayrılma fesihtir. Koca tarafından gelen veya onun sebep olduğu her ayrılma talaktır demiş. İmam-ı Azam ve İmam-ı Muhammed yine Ebu Almi Hanefi İmam-ı Azam kocanın irtidadı fesih sayar bunu da koca irtidar etti mi zaten nikâh kalmaz iman kalmaz çoğunlukla ayrılmalar talaktır. Maliki Uleması da, bakın neler söylediler? Sahih bir evlilikten sonra olursa bu talaktır. Ebediyen haram olmayı gerektiren bu hayızı bir sebepten dolayı olursa fesihtir demiş. Malikiler şayet fasit bir evlilikten sonra ise bakılır. Muta nikâhı mahremlerinden biriyle evlenme iddet halindeki kadınla evlenme gibi bu fesat üzerinde icma edilen bir hal ise bu ayrılık talak değil fesihtir demiştir.

Dakika 10:14

Yine Malikiler velisiz evlenmesi yine Malikilere göre fasit Hanefilere göre sahihtir. Gizli evlilik Malikilere göre fasittir. Diğer bütün âlimlere göre sahihtir. Gizli evlilik yine şunlarda nikâh akdi sahih değilse kız kardeşle veya mahremlerden biriyle evlenmek başkasının hanımıyla veya iddetini bekleyen kadınla evlenmek gibi bunlarda fesihtir. Çünkü nikâh sahih değildir. Nikâh akdi sahih olmayınca durum fesihtir demiş yine Malikiler ebediyen haram olmayı gerektiren durumlarda usulü veya füruundan birisiyle şüphe ile hürmeti musahere icap ettirecek şekilde cinsi ilişkide bulunması gibi buda fesihtir. Lian sebebiyle ayrılma lian yapanlar ebediyen bir araya gelemezler lian’ın ne olduğunu derslerimizde anlatarak geldik. Yerinde de anlatarak geleceğiz kocanın İslami reddetmesi İslam olmayı reddetmesi bunlarda yine hanımın kocası Müslüman olduktan sonra İslam olmayı Müslüman olmayı reddetmesi sebebiyle bunlarda birer bire nikâhı ifsat eden olaylardır ve nikâh akdi fesihtir. Yine şunlarda talak sayılmaktadır yine Malikilere göre ihtilaf olan evlilikte talak lafzının kullanılması halinde yine ihtilaf olan evlilikte ayrılığın hur ile meydana gelmesi durumunda ila sebebiyle ayrılma hallerinde ila kocanın 4 ay ve daha fazla hanımına yaklaşmamak üzere yemi etmesidir. Koca yemininden dönmez ise hâkim bunları ayırır bu ayrılık talaktır.  Koca denk olmadığı için ayrılma bunu da talak saymışlardır. Koca nafaka temin etmediği veya kaybolduğu için zarar verdiği ve kötü muamelede bulunduğu için meydana gelen ayrılmalarda talak sayılmıştır. Malikilere göre yine birinin İslam’dan çıkması yani karı kocadan birini Malikilerde buda talaktır demişlerdir yani nikâh aktif bozulur ve boşanmış olurlar ayrılıkların ekseriyeti talaktır. Maliki Ulemasının keşif notları bunlar şafilere göre sarih veya kinayi talak hul ila sebebiyle ayrılma ve hâkim kararıyla ayrılma fesihte 17 çeşittir demişlerdir. Kocanın fakir olması dolayısıyla görevlerini yapamaması nafaka, yiyecek, mesken bunları temin edememesi sebebiyle ayrılma lian yine sebebiyle.

Dakika 15:00

Azad edilen cariyenin ayrılması ayrılmayı tercih etmesi bazı kusurlardan dolayı yine mahkemeye müracaat edilerek yapılan ayrılmalar yine ınne meselesi ınne erkeklik kudreti olmaması bu gibi durumlarda bir sene ertelenir. Aldatılma sebebiyle ayrılma şüphe ile yapılan cinsi temaslar, annesi veya kızı ile temas etmesi gibi. Köle olması sebebiyle ayrılma birinin Müslüman olması dolayısıyla İslam’dan çıkması sebebiyle, ayrılma yine 2 kız kardeş ve 4’den fazla hanım bulunduran kocanın Müslüman olmasıyla vaki olan ayrılma, birinin diğerine malik olması, denklik olmaması gibi ayrılıkları da saymıştır.  Şafi uleması evet çok kıymetli ve muhterem izleyenler bizim âlimlerimiz çok çalışmışlar çok çalıştılar ömür verdiler göz nuru döktüler. Şehitlerimiz kanlarını canlarını verdiler ulemamız ömrünü göz nurunu verdiler onun için ulemaya şüheda ya çok rahmet okumalıdır. Bir dinden diğerine 2 yaşını doldurmadan ayrı, ayrı 5 defa emmek şartıyla meydana gelen sütkardeşler bunlarda birer, birer ayrılık sebebidir. Hanbeli Uleması fesih hakkında hul birinin İslam’dan çıkması kusurdan dolayı ayrılmak yine hastalık, kusur temasa mani olan bir durum nefesi kokması devamlı akan bir yara bulunması gibi bunlar fesih nikâhın fes olması birde nikâhın yine mahkeme yoluyla fes edilmesi. Eşlerden birinin Müslüman olması ila sebebiyle mahkemenin ayırması bunlarda da fesih vardır ki nikâh bozulur akit ortadan kalkar lian sebebiyle ayrılma ebediyen haram olması icap ettirir. Talak sebebiyle ayrılma ise açıkça ve kinaye olarak söylenen talak lafızlarıyla meydana gelen ayrılmalar. Bu keşiflerde Hambeli ulemasının yaptığını görüyoruz. Mahkeme kararına bağlı olan ve olmayan ayrılmalar. Birinin Müslüman olması ne demektir? Mesela evli çiftlerden biri Müslüman biri Müslüman değil ehli kitapta değilse ki kadın ehli kitap değiliz erkek Müslümansa ancak o zaman caiz olur yoksa eğer kadın Müslüman erkek Müslüman değilse veya ehli kitapsa o nikâh hemen bozulur. Çünkü bir Müslüman kadın Müslümandan başka bu dünyada kimseyle evlenemez. Müslüman olduğu an derhal nikâhlar ortadan kalkar kocada Müslüman olursa ne ala olmazsa nikâh ortadan kalkar. Derhâl boş boşanmış olurlar dinen mahkeme kararına bağlı olan ve olmayan ayrılmalar konusunda da ayrılma mahkeme kararını gerektiriyorsa sağ kalan diğerinin mirasçı olur.

Dakika 20:05

Gerektirmiyorsa olamaz, demişlerdir. Talak ayrılığı, fesih ayrılığı mahkeme kararına bağlı olan talak Hanefilere göre bunlar incelenmiş lian sebebiyle ayrılma Malikilerde mahkeme kararına bağlı olmaz fakat Hanefilerde mahkeme kararıyla lian sebebiyle ayrılma bunlar mahkeme kararına tabidir. Kocadan kocada bulunan eksik ve kusurlardan dolayıyla ayrılma cumhura göre bu kusurlar benzeri kusurlar hâkime intikal ettiren ettikten sonra akit fes edilir. Talakla ilgili dersimiz devam ederken İmam-ı Azam ve İmam-ı Muhammed kocanın İslam’ı kabul etmemesi sebebiyle vaki olan ayrılma talak ayrılığıdır demişlerdir. Mahkeme kararına bağlı olmayan talak ayrılmaları da onlar üzerinde de ulema talak boşama, sözüyle meydana gelen ayrılma boşama işini hanıma havale etmekte ittifakla bu kabildendir. İla sebebiyle ayrılma Hambeliler hariç cumhuru ulema hul ile ayrılma mahkeme kararına bağlı olan fesih ayrılmaları ise bunlarda dengi olmadığı için ayrılma Mehri, Mehri misilden noksan olması hanımın İslam’ı kabul etmemesi fesih olduğunda ittifak vardır.  Kocanın İslam’ı kabul etmemesi halinde ise Ebu Hanife İmam-ı Azam ve Muhammed’e göre talak ayrılmasıdır bu Ebu Yusuf ve diğer fakihlere göre fes ayrılığıdır hepsinde de ayrılıktır ama biri talak derken, biri fesih demektedir. Bakış açıları zengin ve farklıdır. Baba ve dedesinin dışında bir yakınının ,küçük yaşta evlendirdiği kız veya erkeğin Hanefilere göre buluğa erdikten sonra evliliği istememesi halinde meydana gelen ayrılma mahkeme kararına bağlı olmayan fesih ayrılmaları da şahitsiz evlenme ve kız kardeşle evlenme  gibi akdin aslının fasit olması sebebiyle meydana gelen ayrılma karı kocadan birinin diğerinin annesi babası gibi usulünden veya oğlu kızı gibi füruundan biriyle hümmeti musahere meydana getirecek bir ilişkide bulunması sebebiyle yapılan fesih İmam-ı Azam ve Ebu Yusuf kocanın İslam’dan çıkıp mürtet olması  sebebiyle nikahı fes etme durumunu açıklamışlardır. Kölelikten yine Azad olan hanımın ayrılmayı tercih etmesi birinin diğerine mülki yemin ile malik olması yine hürmeti musahare’yi icap ettiren ilişki ebediyen birbirlerine haram olmalarını gerektirir. Hanefilere göre sebebi hanım tarafından olan bütün ayrılmalar Mehri ıskat eder. Mehir zifaf veya halvet sebebiyle kesinleşmiş, ise sagıt olmaz.

Dakika 25:06

Koca tarafından gelen veya onun sebep olduğu ayrılmalarda zifaf olsun olmasın hanımının hakkından hiç bir şey sagıt olmaz talakın manası konusunda da bağı çözmek serbest bırakmak salınmış yine serbest bırakılmış gibi anlamlar taşımaktadır. Manevi olan bağın çözülmesidir. Örf örfümüzdeki mana gırtlak ise kadın hakkında olmayan maddi bağın çözülmesi anlamına gelir.  İslam fıkhında ise nikâh bağının çözülmesi veya talak ve benzeri lafızlarla nikâh akdinin bozulması derhal kopması evlilik bağının bain talak ile ilerde yani iddetten sonra kopması da rici talak ile olur. Derhal kopması bain talak ile evlilik bağının ilerde yani iddetten sonra kompası da rici talak ile olur. Lafızlar ise talak gibi sahih bayin haram gırtlak lafızları gibi kinayeli olur yazı ve anlaşılır işaretle hul lafsıda talak lafsından sayılır ayırdım kendine mahsus lafızlarla sözü ile fesi tarif dışı bırakmıştır fesi evlilik bağına derhal son verir. Talakta İkale cayma yoktur talakın meşru olması konusunda da kitapta, sünnette ve icma da bu sabittir ve meşrudur. Delil konusunda sevgili Peygamberimizden de şanlı Kur’an’dan da deliller vardır talak ikidir ondan sonrası ya dönüp iyilikle tutmak veya dönmeyip güzellikle salıvermektir. Bu şanlı Kur’an’da ki delil ey şanlı Peygamber (a.s.v) kadınları boşadığınız vakit iddetlerini gözeterek boşayın yine sünnetteki durumuna bakınca Peygamberimiz buyuruyor ancak evli olanın talakı sahihtir. Cenabı Hakk’ın gazabını en çok celbeden helal talaktır.  Resulullah (s.a.v) Hafsa’yı boşadı sonra döndü bunu Ebu Davud Neseyi rivayet etmişlerdir. Ahmet bin Hanbel’in de rivayet ettiğini görüyoruz talakın caiz olduğu üzerinde icma etmişlerdir. Müslümanların tümü akılda bunu destekler ve arası bozulur devamlı faydasız hale gelir kadının kötü geçimsiz bir ortamda hapsedilmesinden kadın kurtarılır.  Devamlı kin ve husumet yüzünden zarar ve mevsedet halini alabilir bunlara meydan vermemek için boşanma talak çaredir meşru oluşunun da hikmetlerine de gelince akli delil hikmetini izah etmektedir.

Dakika 30:07

Huzursuzluktan kin ve nefret halinden kurtarmaya talakın caiz olması burada bir çare olarak görülüyor. Bir rahmeti Cenabı Hakk’ın bir rahmeti olduğunu görüyoruz hayatın artık yürümez çekilmez hale gelmesi hastalığa yakalanması kısırlık Salih insanların ve hakemlerin halledemediği hususlar da kesin bir tedavidir. Talak veya ayrılma boşanma nihai bir çözümdür talak şer ve kötü hallerden kurtulmak için yegâne çıkış kapısı olmuş olmaktadır böyle anlar geldiği zaman durum böyledir.  Talak bir zarurettir ihtiyaç olmadığı takdirde mekruhtur.   Helal olan şeylerden talaktan daha fazla Allah’ın nefretini celbeden bir şey yoktur yani durup dururken karı boşanmak. Allah’ın hiç sevmediği bir olaydır. Hangi kadın hiçbir sıkıntı olmadığı halde, kocasından kendisini boşamasını isterse, cennetin kokusu ona haramdır buyuruyor, Peygamber efendimiz. Anne babaya saygıda talakı mubah kılan sebeplerdendir. İbn-i Ömer (r.a) şöyle dedi. Nikâhım altında bir hanımım var idi, onu çok severdim. Babamda ondan hiç hoşlanmazdı. Boşamamı emretti, kabul etmedim. Bunu Resulullah’a anlattım oda, Abdullah hanımını boşa buyurdular. Hanbelilere göre boşama veya evlilikten men etmesi hususunda, kişinin ana babasına itaat etmesi vacip değildir. Hanbelilere göre bu, boşama veya evlilikten men etmesi hususunda, kişinin ana babasına itaat etmesi vacip değildir. Yani ortada bir sebep yokken, ana baba boşa derse, boşamaya bilir. Bu Hambelilere göredir ama hadis-i şerifte, görüyorsunuz ki Hz Ömer, hoşlanmadığı bir gelininden dolayı, oğlu boşamıştır hanımını. İki şerden ehven olanı tercih ediniz. Yani ehven olan tercih edilir. Dinimiz yüce İslam kocaları sabretme ve hanımın huylarına tahammül etme yönünde teşvik etmiştir. Onlara iyilikle muamele edin, onlardan hoşlanmazsanız, belki siz bir şeyden hoşlanmazsınız ama Allah o hususta pek çok hayırlar yaratır. Nisa suresi ayet 19’dan Ayet-i kerimeden bunları anlıyoruz. Mümin koca, mümin hanımına buğuz etmesin. Onun bir huyundan hoşlanmazsa diğer huyundan hoşlanır memnun olur, bunu da Peygamberimiz buyuruyor. Bide hoşlandığın tarafına bak diyor. Hep hoşlanmadığın tarafına bakıyorsun diyor. Sevgiye, nasihat, sevgi, nasihat, irşat, yatağını ayırıp dargın durmak gibi hafifçe vurmak iki hakem tayin etmek gibi karı koca arasını, düzeltmeye çalışmak gerekmektedir.

Dakika 35:08

Bunlar emirdir. Eğer bir kadın kocasının geçimsizliğinden yahut kendisinden yüz çevirmesinden endişe ederse, aralarında bir sulh yapmalarında, onlara günah yoktur. Sulh daima hayırlıdır zaten nefislerde kıskançlık hazırdır. Eğer, iyi geçinir ve Allahtan korkarsanız, şüphesiz Allah yaptıklarınızdan haberdardır. Nisa suresi 128 yine Cenabı Hak Nisa suresi 35.ayeti kerime de, eğer karı kocanın aralarının açılmasından korkarsanız erkeğin ailesinden bir hakem ve kadının ailesinden bir hakem gönderin, bunlar barıştırmak isterlerse, Allah aralarını bulur. Şüphesiz Allah her şeyi bilen, her şeyden haberdar o haberdar olandır. Nisa süresi ayet 35 Başkaldırmasından endişe ettiğiniz kadınlara öğüt veriniz. Onları yataklarında yalnız bırakınız ve dövünüz eğer size itaat ederlerse artık onların aleyhine başka bir yol aramayın, çünkü Allah yücedir, büyüktür. Nisa süresi ayet 34 Kıymetli ve muhterem izleyenler, talak zaruret icabı, istisnai bir hükümdür. İyi muamelede sabır ve tahammül, öğüt yatağını terk etme, hafifçe vurma sonra hakem gönderme gibi bütün yollar denenir, barış sağlanmaz, ayrılıktan başka çare kalmazsa işte o zaman talak devreye girer. Ricad, evliliğe dönmek mümkündür. İddet bitmiş ise yine bir nikâh akdi ile dönmek mümkündür. Buda ancak birinci veya ikinci talaktan sonra mümkün olur. İstatistikler talak verdikten sonra, geri dönenlerin sayısının, ayrılma ile neticelenenlerden daha çok fazla olduğunu göstermektedir. Ayrılmakta acele etmemek lazımdır. Talakın erkeğin eline verilmesinin hikmetleri sebepleri, evlilik hayatını muhafaza etmek, Mehri veren evin ve hanımın nafakasını, tüm geçim masraflarını temin eden erkek olduğu için, yine kadın daha duyguludur. Basit sebeplerden dolayı talakı kullanıverir. Kadın çabuk etkilenir, çabuk karar verir. Zararı düşünmeden hareket edebilir. Mali yükler gelmektedir. Erkeği daha tedbirli hareket etmeye zorlar. Hayırda maslahat vardır, kadın ise boşanmada mali bakımdan zarar görmez. Kadın çabuk etkilenmesi ve sinirlenmesi sebebiyle, temkinli hareket edemez. Kadın talak hakkının erkeğin elinde olduğunu bilerek, evliliği kabul etmiştir. Erkek razı olursa, nikâh akdi esnasında kadın, bu kadın kendisine ait olduğunu şart koşabilir. Yine hul hakkını kullanarak, evliliği evliliğe son verme hakkı da vardır.

Dakika 40:02

Bir sebeple mahkeme yoluyla nikâh akdini feshettirme hakkı da vardır. Yani kadınlarda bu tür haklarda vardır. Talakın hâkime bırakma anlamsızdır yani işi hâkime götürmek bazı durumlar müstesna doğru değildir. Aile sırları açıklanmış olacaktır bir nefret ve tiksinme olduğu için ispatı zor olabilir. Talakın aslına yönelik Hanefi uleması yol vermek serbest bırakmak bal kaldırmak gibi sahih lafızlarla irtibatı kesmek yine kinayeli lafızlar lafızlarla ve işaretlerle bu yapılır ki bunlar olduğu zaman Talak’ın işte rüknü budur. Boşanma kesin olarak anlaşıldı mı rükün meydana gelmiş olur. Hanefilerin dışındaki ulema talakın rüknü sözü müfretle muzaftır, umum ifade eder. Cumhura göre, rükün mahiyeti, meydana getiren şeydir. Yine malikiler, bu konuda talakın rüknü konusunda, ehil olan birisi olmasa gerekiyor talakı verenin. Koca veya vekili, velisi olması gerekiyor, kasıt bulunmak gerekiyor, mahal bulunmak gerekiyor ki sarih veya kinayeli bir lafsın bulunması, mahalden maksat yani nikâh ismetinin bulunması. Şafi ve Hambeliler talakı veren siga, yani söz, mahal, velayet ve talak kastı bulunmaktır dediler şafi ve Hambeliler. Talak’ın rüknü bunlardır dediler. Talak konusunda Hanefi uleması, talak vermek mubahtır, talakın hükmü budur dedi Hanefiler. Onları iddet vakitlerinde boşayın, talak suresi ayet 1 Kadınları boşadığınız zaman, size günah değildir. Bakara suresi 236 Bu ayetlerde böyle buyruluyor. Hanefiler ayetlerin anlamına göre hükümler ortaya koydular. Diğer âlimlerimizde olduğu gibi Resulullah (s.a.v) de Hz. Hafızayı her hangi bir kötülük şüphesi ve yaşlılık hali olmadığı halde boşadı. Ashab-ı kiramda bunu yapmışlardır. Hz. Alinin oğlu Hz. Hasan çok evlenmiş ve boşamıştır. Allah’a en sevimsiz olan helal talaktır. Helalden maksat ise yapılmasa lazım olmayan fiil demektir. Bu ifade, mubah, mendup, vacip ve mekruh manalarını da içine alır. İbn-i Abidin gibi, son devrin kıymetli bir âlimi ki, onun sevilmeyen, istenmeyen şey olması helal olmasına mani değildir, demiştir. Helal mekruha da şamildir. Mekruh da dinen sevilmeyen şeydir. Yine kıymetli âlimlerimizden bazıları şüphe ve yaşlılık gibi ihtiyaç hallerinin dışında talakın mahsurlu yani men edilmiş olmasıdır demiştir

Dakika 45:13

İbni Abidin bu görüşü tercih eder bunu diyenlerden biride İbni Hummandır. İhtiyaç daha da umumidir. Cumhur ulema ki bunların içinde Hanefiler hariç diğerlerinin hepsi bulunmaktadır. Talak, talak olarak caizdir ülfet ve muhabbetin kesilmesine haram, mekruh, vacip ve Memduh gibi bir takım hükümlerin çiğnenmesine sebep olmaktadır ki bu evla olanın aksini yapmaktır. Haram olduğu haller gönlü ona bağlı evlenemeyeceği için zinaya düşeceğini bilirse boşaması haramdır. Bidat talakı haramdır. Bidat talak hayız ve nifas halindeyken veya temiz halinde fakat beşeri ihtiyacını tatmin ettikten sonra boşamaktır bunlar haram olan boşamalardır mekruh olanlar ise neslinin çoğalmasını yine ibadetin zinaya düşme korkusu yoksa bu gibi durumlarda boşaması mekruhtur. Allaha en sevimsiz gelen helal talaktır. Yani karı boşamaktır. Talakın vacip olduğu haller ila yapan 4 ay bekledikten sonra dönmemişse hanımına boşaması vacip olur mendup veya müstehap olduğu haller ağzı bozuk ise harama düşeceğinden korkarsa boşaması menduptur. Kadın namaz kılmamak gibi durumları varsa Allah’ın farz hukukunu yerine getirmekte ihmal gösteriyorsa boşamak müstehaptır. Kocası onu icbar edemez huzursuzluk zıt gitmesi zararın giderilmesi için boşamak müstehaptır veya iffetsiz bir kadın ise bunu tutması münasip olmaz.  Yine kocanın kahrı çekilmez birisi olması kadın zarar göreceği için talak müstehap olur.  Bir talak müstehaptır üç talak vermek isterse ihtilaftan kurtulmak için her temizlikte bir talak verme suretiyle ayrı, ayrı verir Hanefi uleması üç talakı bir arada vermek caiz değildir. Burada ki pişmanlık vardır demiştir Hanefiler işin özüne baktığımız zaman bidat talakı ya haramdır veya mekruhtur. Sünnet üzerine olan talak ya vacip ya mendup ya eftalin aksi olur bidat ve sünnet talakın izahı inşallah ilerde yeri geldikçe anlatmaya devam edeceğiz. Talakın lüzumu yemin gibidir bağlayıcıdır yine boşanmanın boşayanın şartları mutallık deniyor buna ki boşayanın şatları konusunda kocanın mükellef olması gerekiyor.

Dakika 50:05

Hambeliler mümeyyiz çocuğun talakını geçerli saymışlardır. Vekil etmesi sahihtir demişlerdir. Yine Hambeliler deli veya met huşun talakı met huş infial halinde olup ne yaptığın farkında olmayan aşırı korku üzüntü ve sinir gibi şeylerin bulunması talakı da geçersizdir. ilâk halinde talak olmaz ilâk cinnetten ve aşırı sinirden veya aşırı üzüntüden dolayı idrak kasık ve şuur kapısını kapatan her şeye ilâk denir. Dolayısıyla met huş ve ilâk bunları da böyle açıkladı. Kıymetli âlimlerimiz çocuk ve delinin talakı hariç her talak geçerlidir. Üç kişiden kalem kapmıştır. Buluğa erinceye kadar çocuktan uyanıncaya kadar uyuyandan kendisine gelinceye kadar deliden Hambeli uleması baldırı tutanın talakı sahihtir.  Bunaklığı aklını galebe çalan bunağında talakı hariç herkesin talakı da geçerlidir demişlerdir.  Bunaklığı aklını galebe çalan bunak hariç herkesin talakı geçerlidir diye rivayet edilen bir hadis-i şeriftir bu bunağın talakı hariç her talak geçerlidir. Bu hem Hz. Ali den ve bir başkalarından rivayet edilmiştir.  Evet, çok kıymetli ve muhterem efendiler. Derslerimiz devam ediyor Hz. Ali nikâhı küçük yaşta evlendirdiğiniz çocuklardan saklayın buyuruyor kızgın kişinin talakı kişi aşırı derecede sinirlendiği zaman talakı geçerli olmaz nadir görülmesi şarttır. Ne söylediğinin idrakinde şuurunda olmaya devam ederse talak vaki olur. Dinden çıkma adam öldürme haksız yere malını alma boşama ve diğer söz ve hareketlerinden sorumludur.  Kim kızgın halde bu işleri yapan kişi kocadan başkasının talakı nikâh olmadıkça talak mülkiyet olmadıkça Azad olmaz diyor. Peygamberimiz kocadan başkasının boşaması geçerli olmaz. Sarhoşun talakı haram olmayan bir yolla sarhoş olmuş ise ittifakıyla talakı vaki olmaz. Hambelilere göre benç otundan yediği için sarhoş olsa yine talakı geçerli olmaz. Mazur sayılır fakat işin aslı bakın şimdi anlaşılıyor.  Haram şeylerle sarhoş olana gelince Hambeliler hariç cumhura göre uyuşturucu olması sonucu sarhoş olması gibi 4 mezhepten tercih edilen görüşe göre talakı geçerli sayılır bir zaruret olmadan kendi isteğiyle ne yapmış sarhoş olmuştur.

Dakika 55:05

Kendi isteğiyle onun için bunun talakı da geçerlidir dediler çünkü Hambelilerden hariç olmak üzere Cumhur hiçbir zaruret ve ihtiyacı olmaksızın uyuşturucu almasından dolayı talakı geçerlidir. Şimdi Hanefilerden İmam-ı Züfer yine Tahavi ve Kerkiye göre İmam-ı Ahmet’ten de gelen haberde şafilerden de Müzeli gibi Hz. Osman ve Hz. Ömer bin Abdul Aziz’e göre kasıt şuur ve tam irade kâmilen bulunmadığı için sarhoşun talakı sayılmaz demişlerdir.  Deli gibi aklı gitmiştir demişlerdir ama bunlar şahsi görüşlerdir. Mezheplerin görüşü değildir şahıs âlimlerin görüşleridir mezheplerin görüşünü daha önce sizlere bildirdik.  Hambeliler hariç diğer bütün mezhepler sarhoşun talakı geçerlidir haram maddeyi kendi isteğiyle aldığı için sözlerinin şeri bir hükmü yoktur. Cezası vardır ki oda haddir başka bir ceza ilave etmek caiz değildir. Osman Radıyallahu anh mecnunun ve sarhoşun talakı yoktur.  İbni Abbas sarhoşun ve tehdit edilen kişinin talakı caiz değildir. Hz Ali bunağın talakı hariç her talak geçerlidir demiştir. Çoğunluk Hz. Ali tarafındadır ve 3 mezhep ki Hambeliler hariç diğer hak mezhepler Hz. Ali’nin görüşü ve sahabenin diğer görüşleriyle beraber fetva vermişlerdir. Gayri Müslim’in talakı cumhura göre talakı vaki olur. Hanefiler hariç cumhura göre şeriatın ahkâmıyla mükelleftir. Gayri Müslimlerde Malikilere göre kâfirin talakı sahih olmaz. Mürtedin talakı mevkuftur. Talak vermeden önce din farkı sebebiyle bu nikâh fes olunmuştur. Sefihin talakı aklı başında tam aklı yeterli olmayan insanlar hacir altındaki sefihin talakı eğer baliğ ise bütün âlimlerimizin müçtehitlerimizin mezhep âlimlerin ittifakıyla geçerlidir. Şefiğin talakı sefih zayıf akıllı kişiye denir. Şia’dan İmamiye ve ataya göre sefihin talakı velinin iznine bağlıdır. Çünkü bu kesin zarar getiren bir tasarruftur demiştir. Mükrehin talakı mükreh kim idi tehdit edilen kimse Cumhuru ulema geçerli değildir ikrah altındaki tehdit altındaki talak demişlerdir. Yüce Allah (C.C) benim için ümmetimin hatasını unutmasını ve tehdit altında yaptığını affetti buyuruyor peygamberimiz ilâkta talak olmaz tehdit altında talak geçerli olmaz. Hanefi uleması Mükrehin talakı geçerli sayılır.

Dakika 1:00:00

3 şey vardır ki bunların ciddisi de ciddi şakası da ciddidir. Bunlar nikâh talak ve ricattır. Bunlardan itakta sayılmıştır. Yine talak hakkı kimindir. Kocanındır talak koca ona vekâlet verirse veya ona havale ederse o takdirde talak verebilir. Zaruret hariç hâkimde talak verme hakkına sahip değildir. Kasıt niyet talakta kasıt ittifakla şarttır. Talak sözünü ifade etmesidir. Niyeti olmasa dahi talak sözünü ifade etmesidir. Talakın ne demek olduğunu bilmeden sadece kendisine talak sözünün söylettirilmesi ile hanımı boş olmaz bak talakın ne demek olduğunu bilmeden işte burada bir kolaylık ve ruhsat vardır ki bilmemenin işte burada az bir işe yaradığını görüyorsunuz. Hazil şaka yapanın talakı hazil layık işi oyuncak haline getiren hanım hanımın alay ve istihza saadetinde kocasına beni boşa deyip de onunda boşadım demesi bu kabildendir. Karanlıkta bir kadına yabancıdır zanni ile seni boşadım dese oda hanımı olsa buda kayık gibidir. Hüküm olarak bunların hepsinin talakı vaki olur. Çünkü hazil ve layıbin her biri bu sözü isteyerek kastederek söylemiştir. Delili yine 3 şey vardır ki ciddisi de ciddi şakası da ciddidir. Nikâh talak ve ricattır bu hadis delil olarak gösterilmiştir. Azad yemin lafzı geçmiştir. Hz. Ali 3 şeyle oyun olmaz talak Azad ve nikâh demiştir. Hazil talakın sebebi olan talak boşama lafzını söylemiştir. Hata edenin veya dili sürçenin talakı bunun hükmün dede şafilere bakıyoruz. Talakı vaki olmaz diyor. Hanefi maliki ve Hambeliler fetva olarak da takva olarak da vaki olmaz demişlerdir. Demek oluyor ki 4 mezhepte aynı görüştedir. Hazil de talak sözünü söylemek kastı vardır. Cezayı hak etmiştir. Hata edenin kastı yoktur. Talakın mahalli Beynuneti Kübra’nın dönüşü olmayan bir talakın koca talak konusunda bütün hakkını bitirmiştir. Beynuneti Sura iddetini bekliyorsa Hanefiler hariç cumhura göre onun üzerinde yine başka bir talak cereyan etmez. Talakı bayin ile evlilik bağları kopmuştur. Dolayısıyla kadın talaka mani olmaz. Hanefilere göre ise nafakasının koca üzerinde vacip olması evinde oturması başka erkekle evlenmesinin caiz olmaması iddet esnasında koca bir başka talak daha verebilir.

Dakika 1:05:13

Dolayısıyla bu kadın talaka mahal olur. Çünkü o hükmen evlidir. Hanefiler işi biraz daha genişten keşfetmektedirler. Yine zifaftan ve halvetten önce boşansa kadın onun üzerine iddet vacip değildir. Ey iman edenler mümin kadınları nikâhlayıp ta sonra kocaları kendine dokunmadan cinsi ilişkide bulunmadan onları boşadığınız zaman sizin için üzerlerine sayacağınız bir iddet süre yoktur. Ahzap suresi ayet 49 bu talak bayin talaktır. Hanefilere göre bu kadın üzerinde 2.  Bir talak vaki olmaz. Kişi henüz zifafına girmediği baş başa kalmadığı hanımına sen boşsun, boşsun dese sadece bir talak vaki olur. 1. Boşsun ile kocasından koptu ve bir yabancı oldu. Dolayısıyla diğer talaklar vaki olmaz. Şafilerinde görüşü Hanefiler gibidir. Maliki ve Hambeliler peş peşe gelen bu sözleriyle 3 talak vaki olur birleşik bir söz dizisidir demişler. Koca 3 talakı birden vermiş sayılır sen 3 talakla boşsun yanında 2 talak daha olan bir talakla boşsun demiş sayılır. Malikilere göre mahkeme bunu bir yemin ile kabul eder. Diyaneten Allah ile kul arasında ise yeminsiz kabul edilir. Kıymetli izleyenler talak ile dersimiz devam ediyor. Koca sen boşsun veya seni boşadım dese ittifakla talak vaki olur. Bazı azalarına isahizade ederse talak yine vaki olur. Hanefi uleması koca talakı kadının tamamı ifade edecek bir uzvuna izafe etse yine boşanma vaki olur. Yani talak vaki olur. Mesela boynuna ruhuna bedenine cesedine el ve ayaklarına, yüzüne, başına, kalçasına, izafe etse veya yarısı üçte biri onda biri gibi durumlarda talak vaki olur. Maliki uleması yine onlarda boş olur dediler. Şafilere göre de bir cüzine izafe ederse boş olur dediler. Talak vaki olur dedi şafilerde. Hambelilerde aynısını söylediler boş olur dediler. Talakın bir parçası tamamı gibidir. Sen bir talakın yarısı veya üçte biri kadar boşsun dese bir talakı tam vermiş olur. Çünkü talak parçalanmaz işin özüne bakınca talakın bir parçasının tam bir talak olduğunda ittifak etmiştir tüm ulema kadının bir uzvuna bazı cüzlerine izafe etmek hususunda ise ihtilaf etmişlerdir. Hanefilerin cumhuruna göre el ayak parmak gibi kadının tamamını ifade etmeyecek uzuvlara izafe edilirse talak vaki olmaz.

Dakika 1:10:08

İmam-i Züfer Malik Şafi ve Ahmet’e göre ise olur. Kocanın talakı kendine izafe etmesi Hanefi ve Hambeliler ben senden boşum dese talak olmaz. Ben senden ayrıyım artık veya ben sana haramım dese Hanefi ve Hambelilere göre bunlardan görüşlerinin birinde bu talaktır. Ben senden ayrıyım ben sana haramım yine kadına hem de erkeğe nispeti sahihtir. Maliki ve şafiler erkek ben senden boşum boşamayı niyet etmiş ise boş olur dediler malikiler ve şafilerde. Niyet etmemiş ise boş olmaz talak verme niyetinin bulunması şarttır dediler. Ben senden ayrıyım talak niyetinin bulunması şarttır. Şafi ve Hambeliler talakın mahalli hanımdır. Bu rükün yukarda da talakın mahalli diye geçen rüknün bir feri gibi, görünmektedir. Hanefi uleması seninle evlenirsem boşsun dese veya evlendiğim her kadın boş olsun dese nikâhın akabinde boş olur. Şarta bağlı bir talaktır. İmam-ı Şafi’nin rivayet ettiği nikâhtan evvel talak olmaz. Nikâhtan önce derhal talak vaki olmaz. Demektir şarta bağlı talak sahih olmaz demek değildir demişlerdir. Bunlar tedbir açısından güzel keşiflerdir. İnsanlar ağzına bu talak kelimesini boş olma kelimesini ağzına almaması alıştırmaması gerekir. Nikâhtan önce talak mülkiyetten önce Azad olmaz. Lafzıyla rivayet etmişler ve Tirmizi sahihtir demiştir bu hadisi şerife evet kıymetliler nikâhtan evvel talak olmaz Peygamberimizin bu sözüne dikkat lazım. Hanefilere göre talak evlenme şartına bağlanabilir. Malikilere göre bütün kadınlar diye umumi söylerse boşanma olmaz. Muayyen biri için söylerse talak vaki olur. Evleneceğim bütün kadınlar boş olsun dese evlendiği kadın boş olmaz. Maslahata dayanan bir istihzamdır. Malikiler söylemişler ve güzel söylemişler. Şafi Hambeli ve zahirilerde sen boşsun evleneceğim her kadın boş olsun seninle evlenirsem sen boş ol filan eve girersen boş ol bunlar boş sözden ibarettir demişler kim şafi Hambeli ve zahiriler. Evlenirse o kadın boş olmaz demişlerdir. Talak ancak nikâhtan sonradır buyurmuşlardır güzel söylemişlerdir. Yabancı bir kadına talak asla geçerli olmaz. Hz. Ali Muaz Cabir Hz. Ayşe’den gelen haberdir Radıyallahu anhüm ve Anhümme Tirmizi bu hadis için hasendir demiştir.

Dakika 1:15:00

Özlü olarak ortaya atarsak Hanefi uleması zıharı mülk şartına bağlamanın sahih olduğu üzerinde icma vardır. Talakta zıhar gibidir dediler. Tabiinden gelen rivayetler yine evleneceğim her kadın boştur bütün evlenecekleri boş olur dediklerini nakletmişlerdir. Tabiinden gelen haberde tabinin uleması ki bunlar İbni Ebu Şeybe Salim Kasım Bin Muhammed Nehayi Zühri gibi âlimler Rahmetullahi ali ecmain Azad olmayı vekâleti borcu silmeyi şarta bağlamak nasıl sahih ise talakı da şarta bağlamak aynı şekilde sahihtir demiştir.  Hanefiler yine malikiler istihzan ile ve bu hükmü maslahatı esas alarak delil getirmişler. Umumi konuşur ve bizde bunu böyle kabul edecek olursak helal nikâhla evlenme yolu kapanır. Günah adamış gibi olur. Bir işte meşakkatli görülünce ruhsat ve genişlik gösterilir. Muayyen kadınlara söylenmiş ise onun şart koştuklarının dışındakilerle evlenmesi mümkündür. Bu keşiflerde güzel keşiflerdir Malikilerin keşifleri de hepsi güzeldir ama birde çıkar yol kapı açmakta gerekmektedir. Şafi ve Hambelilere göre nikâhtan evvel talak olmaz. Peygamberimizden gelen hadisi şeriftir bu, bu bir delildir hasendir. İbni mesudun kişi nikâh yapmadan boşasa caizdir dediği İbni Abbas’a ulaşınca burada hata etti dedi. Mümin kadınları nikâhlayıp sonra boşadığınızda buda Ahzap suresi ayet 49 dedi. Mümin kadınları boşayıp sonra nikâhladığınızda demedi diye ilave etti İbni Abbas ki doğrusu böyle ayetten anlaşılan. Adli deliller konusunda tarik talaktır. Yani şarta bağlamak talak bağı çözmek ve nikâh mülkiyeti iptal etmektir. Bir bağ ve bir mülkiyet yok ki çözmesi iptali sahih olsun. O halde bu söz boştur hükümsüzdür dediler. Sahih hadise dayandığı için bu görüş tercih edilir. Evet, doğrudur tercih edilir. Siga konusunda da Arapça ister başka diller ister sözle ister yazı ile ister işaretle evliliğin talakla son bulacağı üzerinde ittifak etmişlerdir. Sözle olan ya sahih olur veya kinayeli olur. Sahih talak sen boşsun seni boşadım sen bana haramsın gibi sözlerle olmaktadır. Bu Hanefilerin görüşüdür. Malikiler dilde ve dinde adet haline gelmiş sözlerdir. Sen ayrısın kopmuşsun gibi sözlerde sahih hükmündedir dedi malikiler. Şafi ve Hambeli zahiriler talak 2 defadır ondan sonrası ya iyilikle tutmak veya güzel adaletli bir şekilde salıvermektir

Dakika 1:20:02

Bunu da yüce Rabbimiz Bakara suresinin 229. Ayetinde buyuruyor Nisa130’da da eğer eşler ayrılırsa Allah bol nimetinden her birini zenginleştirir. Gelin size boşanma bedellerinizi vereyim de sizi salıvereyim ahşap suresi ayet 28 de buyrulmaktadır. Allah’ın helali bana haram olsun bana haram olsun sözü sahih talak lafızlarındandır. Dilde veya örfte talak manası taşıyan bir lafzın kullanılması veya yazılması işaret edilmesi bunun manasını bilmesi talak hanıma isnat etmek şarttır. Hanım hanımı boştur sen boşsun şüphe olmamalıdır. İşte görüyorsunuz sarih talaklarda talak vermek için bu hususları da ileri sürmüşlerdir hem de şart olarak hükmü konusunda da sen boşsun dese talak vaki olur. Ben boşamak istemiyordum gibi iddialarla itibar edilmez. Sen boşsun dedikten sonra daha bitti o talak gerçekleşmiştir. Kinayeli talak konusun dada kıymetli âlimlerimiz her türlü keşifleri güzel yapmışlar. Kinayeli talak karine ile ancak karine ile olan talaklara kinayeli talak denir. Şafi ve Hambelilere göre kocanın hanımına sen bana haramsın seni kendime haram ettim gibi sözlerde kinayeli sözlerdir. Zıhar’a niyet etmişse zıhar olur. Niyet etmişse yine talak olur. Bana haram olsun sözü yine sarih talak lafızlarından sayılır olmuştur. Malikiler serbestin ayrısın kesin ayrısın bunlar talak hükmündedir dediler. Şimdi niyetin bulunması Hanefi ve Hambelilere göre kinayeli talakta niyetin bulunması yine Hanefiler kinayeli sözlerle niyet bulunmadıkça vaki iddetini say bayinsin kesin ayrısın git çık kalk yalnız kal yüzünü ört gibi sözlerle bunlarla söylerse niyet sorulur. Niyetinde talakı kastettiyse bu kinayeli talaklar o zaman geçerli olur. Maliki ve şafiler kinayeli sözlerde talak ancak niyet olursa vaki olur. Hepsi de güzel keşifte bulunuyorlar sonuca ulaşıyorlar güzel hükümler koyuyorlar. Koca hanımına sen talaksın dese Hanefi maliki ve şafilere göre herhangi bir sayı niyet etmezse bir rici talak vaki olur. Rici talak neydi dönüşü mümkün olan talak. 3 talaka niyet ederse 3 olur. Tehlike vardır burada da şafilerde sen talaksın sözü kinayeli sözdür. Sahih ve kinayeli sözlerin haricindekilere bakınca Malikiler yazı ile talak Hanefilere göre kâğıt üzerine gözle görülür mektuplar gibi sen boşsun dese talak vaki olur.

Dakika 1:25:08

Hanımının hanım filanca boştur diye yazsa niyetinde yoksa talak olmaz elçi ile talak, talak vaki olur. Elçinin sözü onun sözü demektir. Malikilere göre boş kelimesini yazmasıyla boş olur. İşte görüyorsunuz tehlikeleri de ortaya bir, bir koyuyorlar ki insanlar bu tehlikeler yaklaşmasınlar diye. Söyle ona onu boşadım dese elçinin ayrılmasıyla talak vaki olur. Yazıyla talakta esas olan niyettir. Şafiler Malikiler gibi görüş beyan ettiler. Hambelilere göre Maliki ve şafilerin görüşü gibi beyan ettiler aslında 4 mezhebin görüşü birbirinden temelde aynıdır. Talak ancak niyetle vaki olur dediler. İşaretle talak talakın vaki olduğu üzerinde fakihlerin ittifakı vardır. Dilsiz işaretle hanımını boşasa boş olur. Hanefiler yazı biliyorsa işareti muteber değildir dediler. Evet, çok kıymetli ve muhterem efendiler kıymetli âlimlerimizin ne denli ne kadar muhteşem çalıştıklarını görüyoruz cenabı hak bu âlimlerin yüce İslam’ı anladık anlayıp anlattıkları gibi dünyayı okuyup okuttukları gibi bütün Müslümanların da en iyi şekilde bu okullarda iyi okumalarını Allah nasip eylesin.

1:27:21