5- Hadis ve Tasavvuf Ders 5 hayat veren nurun keşif notları

HADİS TASAVVUF DERS 5

أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ , بِسْمِ ﷲِالرَّحْمَنِ اارَّحِيم

Çok kıymetli ve muhterem izleyenler; dersimiz devam etmektedir. Burada bir ara cümlesi ile dersimize başlıyoruz. Üstünlükler hakkın aynasında sabit olurlar. Kirli çamaşırları ortaya dökmek ile değil her hak sahibine hakkını veriniz. ‘’Adu külle zi hakkın hakkahu’’  Buyrulmuştur. Burada bir ara cümlesi daha verelim. Yüce Yaratanın rahmetinin Yüce kudretinin tecellisine de şöyle bir bakalım bir örnek verelim; 900’den fazla incir türü var bunu inceleyenler bu dalda bilimsel çalışma yapanlar incelemişler ve incir sineği bulunur bakın 900’den fazla incir türü ve incir sineği bulunur bu sineklerle döllenirler. Bunlar da bir uyum vardır. Orkide çiçeğine bir kelebek türü 30 santimetre hortumunu salar, çiçek döllenir kâinatı bu uyum içinde yaratan Allah’ın (CC) Engin rahmeti yüce kudreti görülmektedir, bu Yüce eserleri ile. Şimdi kıymetliler; fıkıh konusunda bazı fıkıh notları verelim, oruç hakkında bir not verelim size.

بِسْــــــــــــــــــــــمِ اﷲِارَّحْمَنِ ارَّحِيم

Oruç ayetleri bunu biliyorsunuz deri altına kana zerk edilen gıda ilaç vesaire kan dolaşımı ile vücudun her tarafına ulaşır. Teknik de böyledir bunun karına bunun karına ulaşmaz diyenlere bir uyarıdır mesela karına ulaşmaz diyor bazıları, bunlara bir uyarıdır. ihtikam, lavaş yani ihtikamdan etkilidir, kuruntuya gerek yok bu orucu bozar. Şimdi bir de yolculuk seferi konusuna gelelim kim namazı kısaltabilir, kim kısaltamaz yolculukta seferi, kim seferi olabilir kim olamaz. Şimdi bunu fıkıhtaki yeri ile bunu anlatmaya çalışalım. İstishap geçmişte sabit olanı değişmedikçe hâlihazırda da aynen kalmasına hüküm etmektir, bu İstishap ’tır tekrar ediyorum geçmişte sabit olanı değişmedikçe hali hazırda da aynen kalmasına hüküm etmektir. Şimdi Bakara Suresi 184, 185, 283, Nisa Suresi 43, Maide 6. bunları diyor ben inceledim diyor. Kim merhum Elmalılı ve nitekim bu konuda nicelerinin yanıldığını diyor gördüm, nicelerinin yanıldığını gördüm hatta tevazu gösteriyor yanıldığımızı gördüm diyor. Yanlışı kendi tespit ediyor treni ata benzetmek, tren yolculuğunu da deve yolu zannetmek yanlıştır dikkat et.

Dakika 5:01

Treni ata benzetmek, tren yolunu da deve yoluna da benzetmek deve yolu zannetmek yanlıştır. Şimdi tekrar ediyorum treni ata benzetmek, tren yolunda deve yoluna benzetmek deve yolu zannetmek yanlıştır. Bu konuda diyor yanılmışız diyor tevazu gösteriyor yanılanlara mesaj vermek için. Fıkıh ise bize yanlışımızı gösterip duruyor. Yani fıkıh kitaplarımız doğru yazmış ama ne yazık ki o doğru yazılanları doğru anlamakta bir yanılgı var, doğru anlayamayanlar var, biz farkına vermiyoruz. Fıkıh ise bize yanlışımızı gösterip duruyor, biz farkına varamıyoruz, kitaplar bize alışılan normal yürüyüş ile en az üç günlük mesafe kat edecek kadar hurucu melik uzun süre yolculuğa çıkmak derken deve veya yürüyüşünü mutlaka esas kabul etmişiz. Hâlbuki her yolun kendi normal şekline göre hesap edilmesi gerekir, vagonlar deve katarı değil, trenler atlarla karşılaştırılmış. Hâlbuki ekspresler özel trenler nedir – süratlidirler. Marşandizler ağır hareketlidirler, posta vagonları deve yolunun develeri, denizin gemileri, dağların yayaları, normal yürüyüş normal yürüyüştürler. Treni kendi yolunda, gemiyi kendi yolunda alışılmış yol kabul edilir. Bunun aksi örfe geleneğe hem de İslam hukukuna aykırıdır. Konu örfe dayanır, örfler kural olunca geçerlidirler, hava yolculuğunda yolculuğu da böyledir. Uçaklarda genel halk kitlesi için normal vasıta halini alırsa ki bugün aldı havayolu onların orta süratlisi ile ölçülmesi gerekir. Karayolunda da otobüsler böyledir, şeri hükümler özel değil genele göre değerlendirilir, yani özele göre değil genele göre değerlendirilir. Demiryolu ancak tren yoludur, hava yolu ancak havayoludur, karayolu ancak karayoludur, deniz yolu ancak deniz yoludur, dağ yolları vesaire de hepsi böyledir. Bunların her biriyle 3 günlük yoldur, 3 günlük yoldur dikkat et bunların her biri ile. Yani 18 saatlik mesafedir, bundan aşağısı seferi değildir, ister havada ister karada ister denizde nereden gidersen git 18 saatlik mesafeden aşağısı seferi değildir. İki gün yaya gidiyor adam ayağı patlıyor yoruluyor yıpranıyor onu seferi saymıyorsun arabada rahatça 90 kilometre gideni seferi sayıyorsun bunlar İslam’a aykırıdır ve günahtır. Bunlar yeni içtihatta değildir fıkıh kitaplarındaki tanımlama ve sebep göstermenin yeni olaya tatbikidir.

Dakika 0:04

Bir tahkiki menattır dikkat et bir tahkiki menattır, rücu edilen yer yani nasta ifade edilen illetin yeri bulunarak tatbik edilmesidir, nasta ifade edilen illetin dikkat et buraya yeri bulunarak tatbik edilmesine tahkiki menat deniyor. Burada tahkiki menat vardır, bunda tahrici menat değil. Tahrici menat nedir? İlletin istimbat yolu ile ortaya çıkarılması, böyle bir durum yok yani tahrici menat meselesi yok. Tenkihi menat da yoktur, bakın tenkihi menat da yoktur, yani illet araştırılırken onunla ilgisi bulunmayan vasıfların ayıklanması böyle bir şey de yoktur. Bir görüşün tercihi de yoktur. Sadece tatbik vardır. Şimdi tartışalım ey dünyada yanılan fıkıh okuduğunu zanneden hoca efendiler şimdi tahkiki manatı tahrici manatı ve tenkihi menatı birbirine karıştırmayalım, aynı şeyi tartışalım. Meşhur görüşe aykırı denmiş bakın Elmalı’nın bu görüşünü bu tahkiki menatını meşhur görüşe aykırı denmiş ortada meşhur bir görüş diye bir şey yok ortada tahkiki menat var. Şimdi söyleyelim siz öyle mi diyorsunuz? Fıkıh kitaplarında meşhur görüş şudur; ‘’fesiratü selaseti eyyamin bisseyril vasatı’’ normal yürüyüş ile 3 günlük yoldur işte meşhur görüş budur, üç günlük yol. Bunu 3 5 saate indirmek mi aykırı, 18 saatten aşağısı mı, 3 günün 18 saat sayılmasına azdır denebilir. Çünkü 3 gün 72 saat yapar. Şimdi dikkat et!  3 gün 72 saati 18 saate indiriyorsun, 18 saati de bir iki saate indiriyorsun, bunun bir defa meşhur görüşle ne alakası var. 3 günlük yol demiş sana Yüce İslam ölçüyü koymuş bu da 72 saat bunun da ekserisi alınmış 18 saatten aşağısı kabul edilmemiş 18 saat gitmediğin müddetçe havada, karada, denizde hangi yol olursa olsun seferi olamazsın. Yolcu da mesh süresi böyledir yani 3 gün bir insan seferi ise 3 gün mesh eder ve 3 günlük sefer süresi de bu konuyla ilgili Hadisi Şerif’ten anılmıştır. Dikkat et yani seferi konusu 3 günlük meselesi yani sefer süreside bu konu ile ilgili Hadisi Şerif’ten alınmıştır. oruçta olduğu gibi şafak’tan güneşin batışına kadar şer’i gündüz sayılacak olursa bizim ülkemizde en kısa gün en kısa günler bile 10, 11 saattir. 3 günlük süre ne yapar 30 saati geçer. Bu gelenek dışı insan gücünün üzerindedir.

Dakika 15:03

Onun için ‘’Lil ekseri hükmül külli’’ tamamın hükmü en çok için geçerlidir kuralı ile gündüzün çoğu yeterlidir, şafaktan öğleye kadar ki sürede en fazlası için ölçü sayılmıştır. Bu da en az 6 saate kadar inebildiğine göre her gün için normal merhale konuklama 6 veya 8 saat olmasıdır. Bu nedenle yolculuk süresi en az 18 saattir, en az 18 saattir, 18 saat bunun için denmiştir. Bakın bu bundan aşağısı artık kabul edilmiyor, 18 saatten aşağısı. İmamı Şafii bir gündüz bir gece demiştir 18 saati kolaylık diyelim. 18 saatten aşağısı ise nedir? Aykırıdır. Hanefi de üç gün sayılması bakın ‘’yemsehul mukimu Kemale yevmin veleyletin velmüsafiru selasete eyyamin veleyaliha’’ evinde oturan tam bir gün bir gece mesh eder yolcu 3 gün 3 gece mesh eder, bizim Hanefi mezhebimiz bu hadisi şerife dayanır. Tenvir ül Ebsar da dikkat et ‘’Fesiratü selaseti eyyamin ve leyaliha’’ 3 günlük ve 3 gecelik yol diye bu hadisi şerife göre demişlerdir. Bak burada da ne diyor 3 gecelik yol diye bu hadisi şerife göre demişlerdir, bazıları da Kenz de ve Camiu’s Sağir de ‘’Leyali’’ geceleri çıkararak 3 günlük yol demişler. Dürer de hazfetmiş İbni Abidin de Şems-ül Eimme Es Serahsi’nin de bir açıklamasına uyarak aynı görüşü desteklemiştir. Özet hadisi şeriftir yolculuk suresi mesih süresidir, yani yolcu 3 gün 3 gece mesh edebilir yolculuk süresi de 3 günlük yoldur. İşte orada durmak istirahat bunun içindedir, gece veya gündüz sürekli giriş süresi her gün için günün çoğundan aşağı düşmemelidir. Buraya dikkat et! Gece veya gündüz sürekli gidiş süresi her gün için günün çoğundan aşağı düşmemelidir, bunu mil fersah yaklaşık 5 kilometre berit, birkaç mil gibi bunlar çeşitli şehirlerin adetlerine göre alışılmış konaklamalarla ve 3 gün ölçüsü için söylenmiştir. Mezhep de fersaha önem verilmez demişlerdir, yani kilometreye 5 kilometreye önem verilmez demişlerdir, yani fersaha kilometreye önem verilmez demişlerdir. İbni Abidin özetle Fethu’l Kadir’e göre gün içinde alışılmış şekilde alınan yollar olduğunu söylemiştir, taşıtına göre konaklama da değişir efendimizin (ASV).

Dakika 20:00

İşaret ettiği zaman ölçüsü yürüyüşü ve konaklamayı alışılmışa bırakması her zaman ve her yerden tatbik edilebilir sabit bir ölçüme kriterdir. Fıkıh kitapları üç gün içinde alışılmış normal yürüyüşü esas almışlardır orta hal gözetilmiştir. Alışılmışın dışına sürat veya yavaş yürümeye değer vermemişlerdir. Tahkik şimdi olayı tahkik ediyoruz yani olayın araştırılması geminin ve trenin yolculuğunun istisna edilmesi değil aynı süreye tabi tutulması icap eder, bugün ise alışılmış yol karada, havada, denizde alışılmış yolu nedir? Orta hallisine göre en az 18 saat olmalıdır. Unutma bunu en az 18 saat olmalıdır. Bunları devenin yayanın yolu sanmak hata ve kıyası meal fark aralarında ilişki olmayan iki şeyi birbirine kıyas etmek olur ki yanlış bir kıyas ortaya çıkar. 3 günlük süre alışılmış şekli ile normal yürüyüş için geçerlidir. Orta halde yürüyüş neyin yürüyüşüdür? Hidaye de fıkıh kitabı bu Hidaye de karada düz yerdeki denizde geçerli olmaz, dağda olduğu gibi denizin durumuna uygun olanına göre geçerli olur. Kifaye de bir yere iki yoldan hangisi ile gidersen o süre geçerlidir. Şimdi Fetih Dürer ’de de böyledir, sonuç deve gidişi veyahut da yaya gidişi mutlak şekilde her yol için değildir. Hangi yoldan gidiliyorsa onda alışılan gidiş esastır, alışılmıştan maksat özel değil genel halk için görenek ve gelenek olandır. Fıkıh buna dayanır şeriatın zaman ölçüsünü doğru kullan dikkat et buraya şeriatın zaman ölçüsünü doğru kullan hatanın kaynağı deve ile yayayı bunların gidişini kesin ölçü olarak ele almaktır hata buradadır, alışılan şey ise yerel gelenek ve âdete göre belirlenir. Şimdi havada, karada yolculuğun geleneği nedir? Ortaya çıkmıştır şeriat ise alışılmışın ortasını itibara alır, geçerli geleneği muteber tutar. Nas ile değişmez ölçü ise 3 gün ve gecelik zaman ölçüsüdür. Dikkat et buraya ölçü ise nedir? 3 gün ve gecelik zaman ölçüsüdür, bunu katma kıyas sananlar, bunu katma kıyas sananlar at ve benzerin de yapılan da bir kıyas benzetme katma kıyas olduğu kitaplarda açık bir beyan olmadığını unutma. Dikkat et!

Dakika 25:00

Katma kıyası burada yanlış fevte verenler yapıyor. Ne diyor bunlar – at ve benzerin de yapılan da bir kıyas hem de benzetme katma kıyas olduğu kitaplar da açık bir beyan olmadığını unutma.  Metodoloji açısından yani usul açısından treni atla kıyasla sebep sürattir, devede kıyas sebep alışılmış olandır, bu gizli ve kuvvetlidir. Usulde sebep kapalı olup da etkisi kuvvetli olan kıyas, sebep açık olup da etkisi zayıf olana tercih edilir. Fıkıhtan nas kesin delil anlatılmış bir illet olduğundan bakın fıkıhta nas kesin delil yani kesin delil anlatılmış bir illet olduğundan mansus yani Kuran-ı Kerim’de açıkça anlatılmış illet yerinde olmakla bunlar bir kıyas değil araştırmadır, kesin olan delille bir illetin tatbikinden meydana gelmiş detaylı bir araştırmadır. Fıkhın en aşağı mertebesidir, işte fıkhı doğru anlamayanlar bugün yanlış bir fetva vermektedirler fıkıh kitaplarını önce İyi keşfedip iyi anlamak gerekiyor, tespit edilmiş delil ve illetleri anlamadan işte buraya dikkat tespit edilmiş delil ve illetleri anlamadan yazmak nakletmek fıkıh değil rivayetten ibarettir.

Dakika 27:58